Ból trzustki - przyczyny, objawy, metody leczenia

Ból trzustki jest odczuwany w nadbrzuszu. Zwykle wskazuje na bezpośrednie zaburzenia czynności jej struktur. Dolegliwości tego typu są także efektem zmian ogólnoustrojowych. Charakter bólu najczęściej jest ostry i dotkliwy dla pacjenta, zawsze wymaga pilnego leczenia.

Ból trzustki

Ból trzustki to naturalna reakcja narządu powstająca w odpowiedzi na czynniki uszkadzające jej struktury. Prowadzi do natychmiastowego lub stopniowego upośledzenia jej zewnątrz- i wewnątrzwydzielniczych funkcji. Należą do nich produkcja i uwalnianie enzymów regulujących procesy trawienne oraz hormonów utrzymujących prawidłowy poziom glukozy we krwi (insuliny czy glukagonu). Odpowiedzialna za pracę układu trawiennego i hormonalnego trzustka jest wówczas powodem rozregulowania licznych procesów metabolicznych zachodzących w organizmie. Odczuwany w okolicy nadbrzusza ból trzustki zwykle ma ostry, dotkliwy charakter i tendencję do promieniowania w kierunku pleców. Nasila się podczas jedzenia czy spożywania szczególnie drażniących substancji, np. alkoholu.

Przyczyny bólu trzustki

W sytuacji, kiedy trzustka jest intensywnie pobudzana do pracy w wyniku np. długotrwałego nadużywania alkoholu, utrzymujące się procesy silnej aktywacji enzymów w jej komórkach mogą prowadzić do autoagresji jej struktur i okolicznych tkanek. W efekcie rozwija się reakcja zapalna trzustki. Gdy często nawraca, może prowadzić do systematycznych i stopniowych zwapnień narządu i zastępowania jej miąższu tkanką włóknistą, a ostatecznie nawet do wielonarządowej niewydolności. Zapalenie trzustki może być także następstwem kamicy żółciowej, hiperlipidemii oraz urazu jamy brzusznej.

Z kolei czynnikami sprzyjającymi zaburzeniom pracy narządu są nadwaga i otyłość oraz przyjmowanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych bądź środków moczopędnych. Zapalenie trzustki i uszkodzenia jej struktur mogą nastąpić także na skutek schorzeń autoimmunologicznych oraz infekcji wirusowych, zakażeń pasożytami oraz wad genetycznych i wrodzonych narządu. Ból trzustki może pojawić się w przebiegu torbieli, guzów oraz jej zmian nowotworowych. Czasem występuje w charakterze idiopatycznym, czyli o nieustalonej przyczynie.

Objawy bólu trzustki

Charakterystycznym objawem pogorszenia kondycji trzustki jest silny ból w nadbrzuszu i środkowej części brzucha o różnorodnym obrazie. Może być ostry i trwać wiele dni bądź nawracać niespodziewanie, znacznie utrudniając codzienne funkcjonowanie. Dolegliwościom zwykle towarzyszą także:

• nudności, wymioty, a czasem zażółcenie skóry i błon śluzowych,
• problemy z oddawaniem stolca lub oleiste biegunki, a także utrata wagi wynikająca z niedostatecznego trawienia i przyswajania składników odżywczych,
• wzdęty brzuch.

Jak leczyć ból trzustki?

Leczenie bólu trzustki rozpoczyna się od eliminacji czynników wywołujących dolegliwości, np. zaprzestania picia alkoholu. Terapia ukierunkowana zostaje ponadto na jednostkę podstawową, np. kamicę żółciową, przy pomocy farmakoterapii zmniejszającej ból, hamującej funkcje wydzielnicze trzustki oraz uzupełniającej niedobory witamin i mikroelementów w organizmie. Kiedy doszło do rozsianej infekcji, wprowadza się antybiotykoterapię.

Uzupełnieniem procesu leczenia jest lekkostrawna dieta w ostrym etapie choroby, z czasem rozszerzana o produkty bogatobiałkowe oraz zawierające tłuszcze nienasycone. Posiłki powinny być niewielkie, ale spożywane regularnie co 3–4 godziny. Należy również zadbać o wysokie nawodnienie organizmu, które jest niezbędne do usprawniania wszystkich procesów metabolicznych ustroju. W ustępowaniu bólu trzustki i ogólnego dyskomfortu ze strony układu pokarmowego pomocne są również delikatne herbatki i napary z ziół takich jak koper włoski, kminek czy mięta. Jedną z metod leczenia dolegliwości i zmian trzustki są operacje chirurgiczne, stosowane przede wszystkim w przypadku dużych guzów czy nowotworów. Z kolei małe torbiele można usunąć, stosując drenaże.