Równowaga wapniowa i witamina D3 – na co pomaga kalcytriol?

Równowagę wapniową w organizmie kontrolują głównie dwa hormony: parathormon i kalcytriol – najbardziej aktywna postać witaminy D3. Ich główna funkcja polega na regulacji przemieszczania się jonów wapniowych między kośćmi, nerkami i jelitem. Kalcytriol odpowiada za zwiększenie wchłaniania wapnia w jelitach, pobudza także jego mobilizację z kości i hamuje wydalanie z moczem.

Czy witamina D3 podnosi poziom wapnia?

Stężenie wapnia we krwi zależy nie tylko od jego podaży z dietą, ale również od:

• wchłaniania wapnia i wydalania go z moczem
• odkładania w kościach i uwalniania z nich wapnia. 

Równowaga wapniowa w organizmie regulowana jest przez różne czynniki hormonalne. Jednak najważniejszy hormon odpowiedzialny za wzrost wychwytu wapnia w jelicie cienkim to kalcytriol – witamina D3. Na co pomaga najaktywniejsza forma witaminy D i jak wpływa na gospodarkę wapniową?

Wpływ kalcytriolu na enterocyty (komórki absorpcyjne nabłonka jelita cienkiego) ułatwia transport wapnia przez ścianę jelita. Pobudza także transport fosforanów, prowadząc do zwiększenia wchłaniania wapnia i fosforanów oraz zwiększenia stężenia tych pierwiastków we krwi.

Na co jeszcze pomaga kalcytriol? Główny metabolit witaminy D nie tylko zwiększa wchłanianie wapnia z przewodu pokarmowego – uczestniczy także w jego mobilizacji z kości oraz wspomaga reabsorpcję wapnia w kanalikach nerkowych, zapewniając zatrzymanie pierwiastka przez nerki.

Parathormon a poziom wapnia i witaminy D3 – co je łączy?

Kalcytriol (biologicznie czynna postać witaminy D3) powstaje poprzez hydroksylację witaminy D3 w wątrobie i nerkach.

Wytwarzanie kalcytriolu (w nerkach) regulowane jest przez parathormon (parathyroid hormone, PTH) – peptyd, który zwiększa stężenie wapnia we krwi.   

Parathormon wydzielany jest przez przytarczyce – cztery małe gruczoły, które znajdują się na grzbietowej powierzchni tarczycy. Bodźcem do wydzielenia PTH jest spadek stężenia wapnia we krwi. Poziom wapnia monitorują specjalne receptory w błonie komórkowej przytarczyc – receptory wrażliwe na wapń (Ca2+-sensing receptor, CaSR).

Wpływ parathormonu na kości, nerki i jelita prowadzi do zwiększenia stężenia wapnia we krwi. (Z kolei wzrost stężenia wapnia – przez tzw. ujemne sprzężenie zwrotne – hamuje wydzielanie PTH).

Wzrost wchłaniania wapnia w jelitach i nerkach zwiększa stężenie tego pierwiastka we krwi. Rezultatem jest hamowanie wydzielania PTH, co wpływa na redukcję syntezy najaktywniejszej formy witaminy D3 (kalcytriolu). Kiedy stężenie wapnia we krwi ulega zmniejszeniu, zwiększa się wydzielanie parathormonu, co pobudza syntezę kalcytriolu – głównego metabolitu witaminy D3.